Home » Over Mindbugs » Hoe werken onze hersenen?

Steeds meer en steeds beter internationaal hersenonderzoek geven antwoord op de vraag: Hoe werken onze hersenen? Deze onderzoeken tonen aan dat de beslissingen die onze hersenen nemen vaak veel minder rationeel zijn dan wij zelf denken. In veel van onze beslissingen is ons onderbewuste leidend, zonder dat we dat wéten en zelfs zonder dat we dat willen.

Vroeger wisten we maar weinig over ons brein, en hoe het precies werkte. Wetenschappers hadden wel aannames, maar we wisten het niet precies. Maar vandaag de dag kunnen we door middel van elektroden en scans zien welk deel van de hersenen op welk moment actief wordt bij mensen, en zo leren we heel veel over hoe het brein werkt.

Hoe werken onze hersenen?

Hoewel je hersenen slechts twee procent van je totale gewicht bedraagt, gebruikt het twintig procent van de totale bloedstroom en in verhouding tien keer zoveel zuurstof als andere organen in je lichaam. Je hersenen vormen samen met je ruggenmerg en zenuwen het zenuwstelsel dat verbonden wordt door zo’n honderd miljard zenuwcellen, neuronen genaamd, die onderling informatie uitwisselen.

Zo weten je hersenen continu precies wat er in en rondom je lichaam gebeurt. Sommige dingen regelen je zenuwstelsel en je lichaam automatisch (bijvoorbeeld je ademhaling en je bloeddruk). Voor andere dingen is jouw bewuste waarneming en controle nodig. Alle informatie komt binnen via je zintuigen: alles wat jij hoort, ziet, ruikt, voelt en proeft wordt via je zenuwstelsel doorgegeven. Je oog is daarbij dominant: 70 procent van alle zintuiglijke informatie komt binnen via je ogen. Je hebt slechts een tiende van een seconde nodig om een beeld te ‘vangen’.

Alle zenuwcellen zijn, vaak via meerdere verbindingen, met elkaar verbonden. Zenuwcellen vangen een prikkel op en iedere cel ‘bepaalt’ zelf of hij de prikkel doorgeeft. Op deze manier nemen je cellen (en dus jij) beslissingen. Van de talloze beslissingen die jij op een dag neemt is een groot deel, zo’n 90 procent, onbewust. Je handelt wel naar de beslissing maar je hebt er niet echt actief over nagedacht.

Snelle beslisser

De wereld om ons heen is ongelooflijk complex. Al onze zintuigen worden continu geprikkeld. Wees je maar eens bewust van wat je voelt, hoort, proeft of ruikt terwijl je dit leest. Merk je hoeveel er om je heen gebeurt wat je pas opviel toen je er bewust aandacht aan gaf?
Aan ons brein is de taak om rust en overzicht te brengen in die overvloed van waarnemingen. Het zorgt ervoor dat je je, terwijl je dit boek leest, kunt concentreren op de tekst en dat je niet afgeleid wordt door al die andere prikkels in je omgeving. Hartstikke handig. Maar er zit ook een keerzijde aan. Omdat ons brein ‘selecteert’, om die rust en overzicht te scheppen, zien we soms niet wat er feitelijk gebeurt, maar zien we de interpretatie ervan. Wij nemen de wereld waar als wat ons brein ervan maakt. Niet als hoe de wereld echt is.

Onze onbewuste beslissingen, de hele dag door, hebben veel meer invloed op ons gedrag dan we denken. Dat begint al heel vroeg. Vanaf het moment dat we geboren zijn kijken we naar andere mensen en proberen we ze te labelen, om het makkelijker voor onze hersenen te maken. We leren ook van jongs af aan voortdurend van de mensen in onze omgeving – van de mensen die zijn zoals wijzelf. Het is gewoonweg onmogelijk om niet beïnvloed te worden door de mensen om je heen, de cultuur en de samenleving waarin je opgroeit. De ideeën, opvattingen, normen en waarden van onze omgeving maken een diepgewortelde indruk. (Jack Canfield, de schrijver van het boek Chicken Soup for the Soul schrijft zelfs: ‘Wij zijn het product van de vijf mensen met wie we het meeste omgaan’.) Hun opvattingen vatten post in ons onderbewuste.

Op basis van al die ideeën, opvattingen en waarden zijn we onze omgeving voortdurend aan het labelen en categoriseren. Dat is een overlevingsstrategie van ons brein. En op elk moment van de dag worden we omgeven door informatie – geluiden, beelden, geuren, feiten, gebeurtenissen en gevoelens. Het zou onmogelijk zijn om voortdurend elk gegeven mee te wegen bij alles wat we doen, of bij elke beslissing die we nemen. En dat doen we dan ook niet. We gaan voortdurend uit van aannames en verwachtingen die het automatische deel van onze hersenen in beweging zetten.

Onze hersenen blokkeren meer diversiteit

Managers staan open voor diversiteit. Ze zien vrouwen ook als even competente leiders als mannen. En natuurlijk doen managers er alles aan om de beste mensen voor hun teams te selecteren. Waarom zouden ze dat niet doen? Ze willen de beste mensen, voor de beste resultaten. Dat is hun belang. En dat is ook vaak precies de reden waarom ze weerstand hebben tegen beleid dat hen ‘verplicht’ tot meer diversiteit in hun eigen teams. Zij kiezen nu namelijk de (in hun ogen) beste kandidaten, en als ze voor meer diversiteit andere mensen moeten gaan aannemen, zien ze dat als een stap achteruit. ‘Wil je nou echt zeggen dat we voor meer diversiteit andere mensen moeten gaan benoemen? Wij willen gewoon de beste blijven kiezen,’ is vaak de eerste reactie van managers als een organisatie zulke maatregelen neemt. Die reactie is volstrekt logisch. Maar er zit een catch in. Als managers willen we allemaal graag de beste kiezen en we denken ook dat we dat doen – maar we kunnen het niet. Niet zo maar. En belangrijk om te onthouden: als we echt de allerbeste zouden kiezen, zouden teams vanzelf al veel diverser zijn.

We laten je op deze website ook zien waarom dat zo belangrijk is voor inzicht in diversiteit. En we laten je ook zien hoe grote organisaties als Philips, EY, ABN AMRO maar ook de Universiteit Utrecht, gemeente Enschede, NWO en MN Services daar al belangrijk diversiteitsbeleid op hebben gebaseerd.

Allemaal in hetzelfde schuitje

Iedereen – jij, ik, de CEO en de stagiair – heeft overtuigingen en daarmee bepaalde onbewuste vooroordelen over anderen. Vaak zijn die positief over mensen die op ons lijken en in onze zogeheten ‘inner group’ zitten. Vaak wat negatiever over de mensen in de ‘outer group’. We hebben die oordelen en overtuigingen over anderen, maar ook over groepen waartoe we zelf behoren. Als jij nu denkt ‘nou, dat heb ik eigenlijk helemaal niet’? Dan kan ik je ongezien verklappen: jawel. Want er is echt niemand op de wereld die dit soort onbewuste oordelen niet heeft. Het is geen opzet of onwil. Het is ons brein, dat ongevraagd verbindingen legt. Wat betekent dit allemaal voor diversiteit? Veel. Je brein beter leren begrijpen is een belangrijk ingrediënt om diverse teams te kunnen bouwen. Om te beginnen maakt ons brein dus dat we een voorkeur hebben voor mensen die op ons lijken. Dat werkt door in hoe we mensen beoordelen en kiezen voor onze teams. Het druist misschien in tegen al onze vaste overtuigingen, maar keer op keer blijkt dat we niet per se kiezen voor ‘de beste mensen’. Ondanks onze bewuste intenties, ondanks onze bewuste wens om werkelijk de beste kandidaten te kiezen. We kiezen onbewust voor ‘mensen die zijn zoals wij’. Dit is misschien niet wat we werkelijk willen, maar het is wel wat we doen. Waar ter wereld dit ook wordt onderzocht, in alle culturen, in alle leeftijden hebben mensen een onbewuste voorkeur voor mensen die ‘op ons lijken’.

“Het begint allemaal bij het herkennen en erkennen van onze onbewuste vooroordelen”
Esther Mollema

Meer weten?

Wil je ook weten of jij en je collega’s ‘last’ hebben van Mindbugs?

Neem vandaag nog contact met ons op!